بزرگنمايي:

کرمان آنلاین - کرمان - حال و هوای شهر کرمان در واپسین روزهای سال و در آستانه نوروز باستانی دیدنی است به گونه ای که حس زندگی را بیش از پیش در دل آدمی زنده می کند.
به گزارش ایرنا، مردم دیار کریمان نیز همانند دیگر نقاط کشورمان از روزهای آغازین ماه اسفند با خانه تکانی و نظافت بیش از پیش خانه به استقبال تعطیلات نوروزی می روند .
شستن فرش ها و وسایل منزل، گردگیری و جابه جا کردن وسایل و تکاندن گرد و غبار در و دیوار خانه از جمله کارهای مردم کرمان قبل از عید نوروز است.
به گفته کارشناس مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان خانه تکانی از آداب و روسوم رایج و مرسوم در بین مردم کرمان است.
ˈفاطمه رضاپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: مردم کرمان در روزگار قدیم نیز قبل از عید خانه تکانی می کردند و اگر اتاق ها به علت دودزدگی در ایام زمستان سیاه شده بود حتما آن ها را مجددا کاهگل می کردند.
وی گفت: مردم بر این باور بودند که اگر این کار را انجام ندهند تا پایان سال جدید همه چیز در زندگی برای آن ها به شکل نامطلوب اتفاق خواهد افتاد.
این کارشناس مردم شناسی، آماده کردن لباس نو را از دیگر موارد مرسوم شب عید ذکر و بیان کرد: در گذشته اگر بزرگترها توانایی خرید لباس نو برای خودشان نداشتند حتما دست کم برای کودکان لباس نو می خریدند.
وی، سهن (sehen) ریختن و پختن کماچ و سمنو را از دیگر مراسم خاص مردم استان کرمان قبل از ایام عید برشمرد و گفت: قوِّتو (qovetu) یکی از خوراکی های عید نوروز است که توسط خانواده ها از انواع داروهای گیاهی تهیه می شود.
وی افزود: برای این کار گندم را دو سه روز در آب خیس می کنند و سپس آب را خالی کرده یک شب آن را در قابلمه در بسته قرار می دهند تا جوانه بزند سپس جوانه ها را داخل یک سبد یا کیسه قرار می دهند و هر روز آن را خیس می کنند تا جوانه ها کاملا درهم فرو برود، سپس جوانه های درهم تنیده شده را خشک و آرد می کنند و از آن نوعی کماچ به نام کماچ سهن و سمنو می پزند.
وی افزود: خیرات کردن شیرینی، غذا و میوه بر مزار مردگان در پنجشنبه آخر سال که به آن عید مرده ها می گویند از دیگر آیین های قدیمی نوروز در کرمان است.
وی تصریح کرد: مردم استان کرمان از قدیم به هنگام تحویل سال سفره پهن می کردند و هر چه در منزل داشتند از کماچ، نان و سبزی گرفته تا شیرینی و آجیل و تخم مرغ رنگ شده بر سر سفره قرار می دادند و بر این باور بودند که هنگام تحویل سال تخم مرغ رنگی روی آینه تکان می خورد.
این کارشناس مردم شناسی افزود: معمولا چند ساعت مانده به تحویل سال سفره هفت سین چیده می شود و این خوان نوروزی بر پایه عدد مقدس هفت بنا شده (هفت آسمان، هفت دریا، هفت گیاه) است.
وی گفت: در زمان هخامنشیان در نوروز روی هفت ظرف چینی غذا می گذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنی می گفتند.
رضاپور اضافه کرد: بعد از سقوط ساسانیان و گسترش و ورود اسلام، ایرانیان باستان سعی کردند سنت های دیرین خود را حفظ کنند و به دلیل حرام بودن شراب در دین اسلام، سرکه را جایگزین آن کردند و بدین طریق شین تبدیل به سین شد.
وی ادامه داد: سمنو نماد زایش و باروری گیاهان، سیب نماد باروری و زایش، سبزه نماد شادابی و سرسبزی، سماق و سیر نماد چاشنی و محرک شادی در زندگی، سرکه نشانه پاک کننده آلودگی، تخم مرغ نماد زایش و آفرینش، آینه نماد روشنایی، آب و ماهی نشانه برکت در زندگی و سکه نماد ˈامشاسپند (فرشته) نگهبان فلزات به نیت برکت و درآمد زیاد در سفره هفت سین گذاشته می شود.
وی گفت: در گذشته در برخی نقاط استان کرمان مردم باور داشتند که زمان تحویل سال تمام آب های جاری برای یک لحظه می ایستند و در اصطلاح به آن خواب آب می گفتند.
این کارشناس مردم شناسی افزود: در برخی شهرستان ها مانند سیرجان موقع تحویل سال اقدام به رشته بریدن و پختن آش با آن می کنند و باور دارند با این کار سررشته زندگی تا آخر سال به دستشان خواهد بود.
وی خواندن قرآن سر سفره هفت سین را از آداب فرامونش نشدنی مردم کرمان ذکر و بیان کرد: در قدیم کسانی که باسواد و یا در اصطلاح عامیانه ملا بودند هنگام تحویل سال قرآن می خواندند و سکه ای به عنوان برکت به بقیه می دادند.
این مردم شناس کرمانی گفت: در بعضی مناطق استان کرمان دعای مخصوص تحویل سال را با زعفران و گلاب بر بدنه یک کاسه چینی می نویسند سپس از آن شربت درست می کنند و برای سلامتی اعضای خانواده در طول سال همگی از آن می نوشند.
وی افزود: در دید و بازدیدهای عید مردم این استان سعی می کنند ابتدا به دیدن خانواده های عزادار و کسانی که بتازگی عزیزی را از دست داده اند بروند.
وی اظهارکرد: اگر از زمان عزاداری این خانواده ها مدت زیادی گذشته باشد اقدام به عوض کردن لباس های مشکی افراد خانواده با لباس های اهدایی خود می کنند.
این کارشناس مردم شناسی، عید دیدنی کوچکترها از بزرگان فامیل و هدیه دادن بزرگان به بچه ها را از دیگر آداب مرسوم عید نوروز برشمرد.
وی افزود: در برخی شهرستان ها از جمله شهربابک، سیرجان و بم مردم شنبه اول سال به گردش و تفریح می روند و اقدام به پختن آش می کنند.
وی گفت: بسیاری از مردم کرمان قبل از عید به تعداد افراد خانواده و بعضی دیگر یک ظرف سبزه درست می کنند.
رضاپور افزود: در قدیم مردم روز قبل از عید تکه ای سبزه از باغ ها یا بیابان ها می آوردند و آن را با گل بالای سر در منزلشان می چسباندند و بر این باور بودند که برای شگون و خوش یمنی روز اول سال چشمشان به سبزه بیفتد.
وی گفت: در روز 13 فروردین نیز سبزه ها را به خارج از خانه می برند و برای رفع بلا در آب روان یا سر چهار کوچه می ریزند.
وی افزود: مردم استان کرمان از قدیم روز 13 فروردین را نحس می شمردند و برای رفع نحوست آن به دامان کوه و دشت پناه می بردند.
رضاپور گفت: در گذشته عده ای حتی تا 13 فروردین به مسافرت نمی رفتند و باور داشتند که سیزده گیر می شوند.
وی گفت: در حال حاضر این باورها بسیار کمرنگ شده و مردم بسیاری از آن ها را فراموش کرده اند.
این کارشناس مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی اظهار کرد: در قدیم مردم کرمان عقیده داشتند هرکس شب عید باید حتما در منزل خودش بسر ببرد و بر این باور بودند که اگر در موقع سال تحویل در خانه خودشان نباشند تا آخر سال مرتب این طرف و آن طرف خواهند بود.
وی گره زدن سبزه را از آیین های سنتی مردم استان کرمان ذکر و بیان کرد: برخی هنگام گره زدن سبزه این شعر را می خواندند "سیزده بدر 14 به تو از این کتو به اون کتو، درد و بلام توی کتو" و منظورشان از کتو سوراخی بود که بین گره ها بوجود می آمد.
رضاپور اضافه کرد: برخی شهربابکی ها روز 13 بدر 14 سنگ جمع می کنند و در سوراخی قرار می دهند سپس در آن را می بندند و باور دارند با این کار تمام بلاها از آنها دور می شود.
وی گفت: مردمان گذشته کرمان تنقلات، آجیل و خوراک برای نوروز تهیه می کردند زنان هسته های بادام تلخ، زرد آلو را جوشانده و شیرین می کردند و با تخمه آفتابگردان، هندوانه، کدو، خربزه و پسته برشته می کردند و از آن بعنوان آجیل عید استفاده می کردند.
وی ادامه داد: انجیر، مویز (کشمش)، خرما خشک، نخود، گندم برشته، کنجد، کنف (شاهدونه) و غیره نیز از جمله دیگر تنقلات و آجیل کرمانیان به شمار می رفت امروزه این نوع آجیل در بسیاری از شهرستان ها و روستاهای کرمان مورد استفاده قرار می گیرد.
گزارش: نجمه حسنی*
3029