بزرگنمايي:

کرمان آنلاین - جیرفت - تقریبا تمام دغدغه مندان بحران کم آبی بر این باورند که طی دهه های اخیر برای مدیریت منابع آب، تمهیدات زیادی می توانست در دستور کار قرار گیرد که نگرفت اما بنا به اذعان بسیاری از کارشناسان در شرایط خطیر کنونی، آبیاری نوین گرانترین و البته بهترین تدبیر برای چیره شدن بر آشفتگی آب به شمار می رود.
به گزارش ایرنا، استان کرمان از ابتدای امسال تاکنون بیش از 70 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل، کاهش بارندگی داشته و سالانه حدود 18 میلیارد متر مکعب از روان آب های این استان تبخیر می شود که همین 2 مورد برای اثبات بحرانی بودن وضعیت آب در دیار کریمان کفایت می کند .
اما بنا به اذعان بسیاری از کارشناسان، چیره شدن بر شهرآشوب چندین ساله آب در این استان کویری، به چگونگی حمایت مالی از بخش کشاورزی، ارتباطی مستقیم دارد که این حمایت ها می تواند با تعریف ساز و کار های مناسبی از سوی دولت و حتی بخش خصوصی برقرار شود .
اما در وهله نخست باید دید حمایت های دولت از پروژه های تامین آب حوزه کشاورزی و توسعه سامانه های آبیاری نوین تاکنون به چه شکل بوده و متولیان این بخش مهم چه اقداماتی را نه بر روی کاغذ بلکه روی زمین انجام داده اند تا بتوانیم با بهره گیری از این تجربیات، تدابیر موثری را در جهت مدیریت منابع آب لحاظ کنیم آن هم در شرایطی که 849 روستای این استان با مشکل بی آبی دست به گریبان هستند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی در جیرفت با دعوت از " وحدت برخورداری "معاون آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی جنوب استان کرمان، ،"امان الله جلالی" استاد دانشگاه و کارشناس آب و "علی قادری "معاون فنی اداره کل منابع طبیعی جنوب کرمان به میزگرد ایرنا با موضوع 'چگونگی عبور از آشفتگی آبی' زوایای مختلف این حوزه را مورد بررسی قرار داده است .
**نبود منابع مالی علت روی زمین ماندن پروژه های آبی
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی جنوب استان کرمان در میزگرد ایرنا با بیان اینکه کافی نبودن منابع مالی علت روی زمین ماندن بسیاری از پروژه های آبی است، گفت: در حال حاضر رایزنی برای جذب اعتبارات در بخش قنوات انجام شده و طبق بررسی ها 2 هزار میلیارد ریال اعتبار برای این بخش نیاز است.
وحدت برخورداری افزود: جنوب استان کرمان 907 رشته قنات دارد و این قنات ها مساحتی بیش از 700 کیلومتر را پوشش می دهند که متاسفانه باید بگوییم با توجه به کاهش بارندگی، امسال مشکل این بخش حاد است.
وی عنوان کرد: در زمینه بندهای تامین آب نیز تاکنون احداث 70 مورد در جنوب کرمان کلید خورده اما اعتباری برای انجام این طرح ها، در دسترس نیست.
برخورداری با بیان اینکه 23 هزار موتور پمپ در جنوب کرمان وجود دارد، اضافه کرد: از این تعداد، 9 هزار پمپ دیزلی است که همین موضوع، مشکلات این بخش را زیاد می کند.
وی تصریح کرد: سال گذشته 190 میلی متر بارندگی در منطقه جنوب کرمان رخ داده است که با توجه به اقلیم خشک منطقه این میزان بارندگی، کم بوده چرا که تبخیر آب در این منطقه چهار هزار میلیمتر در سال است.
وی به یکپارچه سازی و تسطیح اراضی کشاورزی درجنوب کرمان اشاره کرد و گفت: تسطیح لیزری در جنوب کرمان در حال انجام است و طی سال گذشته تاکنون در شهرستان های کهنوج و قلعه گنج یکهزار و 630 هکتار زمین کشاورزی با سیستم لیزری تسطیح شده است.
**دولت آب نیازمند مشارکت کشاورزان است
مدیر آب و خاک جنوب کرمان با بیان اینکه دولت تدبیر و امید با خدمات قابل توجهی که در بخش آبیاری نوین انجام داده به دولت آب شناخته می شود، ادامه داد: دولت آب نیازمند همکاری کشاورزان برای تحقق اهداف خود در این بخش است از این رو انتظار می رود کشاورزان برای ادامه حیات اقتصادی خود با دولت همکاری بیتشر و جدی تری داشته باشند.
برخورداری افزود: با وجود عملکرد جهادی دولت در بخش آب متاسفانه شاهد مصرف نا درست آب توسط کشاورزان هستیم که این مساله زنگ خطری برای آینده کشاورزی و مردم است.
وی عنوان کرد: مساله آب یکی از مهمترین دغدغه های مسئولان کشور است و برای برنامه ریزی در این بخش، نیازمند همکاری کشاورزان هستیم چرا که معضل آب در آینده یک بحران خواهد بود و اگر امروز مدیریت نشود مردم و نسل آینده با مشکلات اساسی مواجه می شوند.
وی بیان کرد: سازمان جهاد کشاورزی با برگزاری دوره های آموزشی و پرداخت کمک های بلاعوض 85 درصدی، در زمینه توسعه آبیاری تحت فشار گام های خوبی برداشته است و قطعا موضوع مهمِ مدیریت آب با همکاری کشاورزان محقق می شود.
** تجهیز 26 هزار هکتار از زمین های جنوب کرمان به سیستم آبیاری نوین
مدیر آب و خاک جنوب استان کرمان گفت: با حمایت های دولت یازدهم و دوازدهم 26 هزار هکتار از اراضی کشاورزی جنوب کرمان به سامانه نوین آبیاری تحت فشار مجهز شده است.
برخورداری افزود: تنها طی یک سال گذشته در 10 هزار هکتار از اراضی کشاورزی این منطقه، سیستم آبیاری نوین اجرا شده و همچنین بیش از هفت هزار هکتار از زمین های کشاورزی منطقه جنوب کرمان در سال جاری به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز می شود.
وی ادامه داد: منطقه جنوب کرمان به ویژه شهرستان رودبار جنوب با اجرای بیش از چهار هزار هکتار سیستم آبیاری تحت فشار در سال گذشته الگویی برای سایر استان‌ های کشور بود.
این کارشناس مسئول گفت: در سال 1365 دولت وقت در نخستین گام، عملیات زهکشی چاه ها و قنوات را با هدف جمع آوری و جلوگیری از هدر رفت آب آغاز کرد که آن زمان در منطقه جنوب کرمان چندین چاه آرتزین وجود داشت که امروز هیچ اثری از آن ها نیست.
برخورداری یادآور شد: در دولت دوازدهم 85 درصد، کمک بلاعوض دولتی به طرح های آبیاری تحت فشار ارائه شد که این حمایت ها، کمک قابل توجهی به اجرای این سامانه ها به شمار می رود.
وی با تاکید بر اینکه اجرای سامانه های آبیاری نوین در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری و تاکید وزیر جهاد کشاورزی در دستور کار قرار گرفته، افزود: یکی از طرح های اقتصاد مقاومتی، توسعه سامانه های نوین آبیاری است که با اجرای صحیح این طرح، در هر هکتار چهار هزار و 400 متر مکعب آب صرفه جویی می شود.
مدیر آب و خاک جنوب استان کرمان تصریح کرد: آبیاری تحت فشار حداقل 30 درصد افزایش تولید و 25 درصد کاهش سم، کود و دیگر نهادهای کشاورزی را به همراه دارد.
وی به طرح همیاران آب نیز اشاره و عنوان کرد: در بخش آموزش با نهادینه کردن اهمیت آب و خاک در نسل جوان و طرح همیار آب زمینه برای مصرف صحیح این نعمت الهی فراهم می شود.
**تامین هزینه های مربوط به طرح های آبی از عهده کشاورز خارج است
استاد دانشگاه و کارشناس آب جنوب کرمان نیز عنوان کرد: اگر بخواهیم مشکل اضافه برداشت آب برای همیشه حل شود باید از تجربه کشورهایی که در این حوزه موفق بوده اند استفاده و تکنولوژی آنها را به کشور وارد کنیم اما این حرکت نیز به منابع مالی قابل توجهی نیاز دارد چرا که تامین چنین هزینه هایی از عهده کشاورز خارج است.
امان الله جلالی از کمبود اعتبارات طرح های آبخیزداری انتقاد کرد و افزود: در سنوات گذشته مشاهده می کردیم بسیاری از این طرح ها به واسطه نبود اعتبار لازم، نیمه کاره رها شده است که با این همه هزینه، علاوه بر اینکه عملا هیچ کاری انجام نداده ایم بلکه بسیاری از باغ ها و خانه های مسکونی مردم را با خطر سیل مواجه کرده ایم.
وی تاکید کرد: مسلما مدیریت درست منابع آب در وهله اول به منابع مالی قابل توجهی نیاز دارد و هر چقدر در این حوزه هزینه کنیم طبیعتا به حفظ منابع آب و پایداری اقتصاد منطقه کمک کرده ایم.
وی با بیان اینکه می توان ادعا کرد، تقریبا همه مردم جنوب کرمان به نوعی کشاورز و کشاورز زاده هستند اظهار داشت: باید قبول کنیم که تاکنون برای کنترل و مدیریت آب، اقدامات قابل توجهی انجام نداده ایم اما تا فرصت باقی است باید دست از حرف زدن و کاغذ بازی های اداری برداشت و به طور جهادی به عملیات نجات جنوب کرمان ورود کنیم.
جلالی گفت: در بحث برداشت آب از چاه ها نیز باید واقع بینانه تصمیم گرفت و اگر قانون یا آیین نامه ای می نویسیم، تمام جوانب کار را در آن لحاظ کنیم.
وی ادامه داد: برای ساماندهی و مدیریت صحیح منابع آب، به پول زیاد نیاز داریم و باید هرچه سریعتر برای تهیه این پول تدابیری اتخاذ شود چرا که چندین سال هم اگر بگذرد، کشاورزان قادر نخواهند بود از پس تامین چنین هزینه هایی برآیند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه اجرای سامانه های جدید آبیاری می تواند تا اندازه زیادی از هدر رفت آب در بخش کشاورزی جلوگیری کند ،عنوان کرد: خوشبختانه جوانان تحصیلکرده جنوب کرمان از دانش خوبی در حوزه های آب و خاک برخوردارند اما این دانش، بدون کمک های مالی دولت کاری از پیش نخواهد برد.
** اجرای طرح توسعه آبخیزداری و آبخوانداری در جنوب کرمان
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی جنوب کرمان نیز به اقدامات زیربنایی آن اداره کل در مقابله با خشکسالی اشاره کرد و گفت: طرح توسعه آبخیزداری و آبخوانداری به منظور پیشگیری و کاهش اثرات خشکسالی همراه با جلوگیری از هدر رفت روانآب های سطحی و تغذیه سفره های آب زیرزمینی به مرحله اجرا درآمد.
علی قادری کاهش خطر بروز سیلاب ها و به حداقل رساندن خسارات ناشی از آن، تثبیت فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و کشاورزی، ایجاد اشتغال، تولید و خلق ثروت و جلوگیری از مهاجرت و عواقب سوء آن را از دیگر اهداف طرح توسعه آبخیزداری عنوان کرد و افزود: ارتقای سطح دانش، بینش و مهارت در بین جوامع محلی در عرصه های منابع طبیعی و بهره برداری اصولی از عرصه های طبیعی و کشاورزی نیز از جمله اهداف این طرح است.
وی گفت: با توجه به وسعت کشاورزی سنتی در سطح منطقه، غرقابی بودن اراضی کشاورزی و مجهز نبودن زمین های کشاورزی به سیستم های آبیاری نوین و همچنین کشت گونه های با مصرف آب زیاد و وجود چاه های غیر مجاز با برداشت های غیر اصولی سبب هدر رفت زیاد آب در جنوب کرمان شده است.
قادری تصریح کرد: کنترل و مهار کانون های بحرانی فرسایش بادی در راستای مقابله با بیابان زایی و تثبیت شن های روان، رعایت الگوی کشت و استفاده از کشت های جایگزین با حداقل مصرف آب از جمله اقدامات اداره کل منابع طبیعی طی دولت تدبیر و امید در زمینه مبارزه با خشکسالی و مصرف بهینه آب است.
وی ادامه داد: با توجه به کاهش نزولات آسمانی، این اداره کل در سطح 13 هزار هکتار از مناطق جنوبی استان کرمان، طرح ذخیره نزولات آسمانی و مدیریت هرزآبها را در قالب هلالی آبگیر انجام داد.
**اجرای طرح کنترل ورود دام به مراتع
قادری افزود: طرح مدیریت چرا و کنترل ورود دام به عرصه های مرتعی در سطح یک میلیون و 941 هزار هکتار انجام شده که عملکرد خوبی در این بخش به شمار می رود.
وی عنوان کرد: اداره کل منابع طبیعی جنوب کرمان در سطح 190 هزار هکتار از منابع طبیعی این منطقه عملیات نهالکاری، احداث بادشکن زنده و غیر زنده اطراف مزارع و مالچ پاشی توأم با نهالکاری را در قالب طرح تثبیت شن های روان در سطح کانون های بحرانی فرسایش بادی اجرا کرد.
این کارشناس منابع طبیعی تصریح کرد: احیا و بازسازی عرصه های معدنی، احیای رویشگاه های گیاهان دارویی و مرتعی در سطح 40 هزار هکتار در قالب عملیات بذر پاشی و بذر کاری نیز ازجمله اقداماتی می باشد که با حمایت مجموعه دولت تدبیر به اتمام رسیده است.
از آنچه که گفته شد می توان به این نتیجه دست یافت که مجموعه مدیریتی استان پهناور کرمان با اجرای حجم زیادی از طرح های آبی و خاکی به دنبال کنترل و مدیریت آشفتگی آبی بوده و پر واضح است که برای تحقق اهداف مورد نظر، علاوه بر داشتن نیروی انسانی متخصص، به اعتبارات مالی مناسبی نیاز است در غیر اینصورت با نیمه کاره رها شدن طرح ها هم منابع مالی و هم منابع آبی استان به هدر می رود.
بنا به اظهارات مسئولان کشوری، سال 96 بیش از 13 هزار میلیارد ریال اعتبار به اجرای سامانه نوین آبیاری در کشور اختصاص داده شده که با این مبلغ تنها 20 درصد از اراضی کشاورزی کشور معادل یک میلیون و 800 هزار هکتار، به سامانه های نوین آبیاری مجهز شده است و مسلما در شرایط بحرانی موجود انتظار می رود که در اعتبارات مربوط به بخش سامانه های نوین آبیاری، تجدید نظر شده و یک مبلغ منطقی و کارساز برای این بخش اختصاص داده شود.
7450/7429/ 5054