بزرگنمايي:
کرمان رصد- سیدمحمدعلی گلابزاده رییس مرکز کرمان‌شناسی که درباره
تاریخ و بزرگان این سرزمین تاکنون تولیدمحتواهای بسیاری در قالب کتاب،
مقاله یا فرآورده‌های خبری داشته می‌گوید در همایش اخیر تاجیکستان درباره ابوریحان بیرونی و نیز جغرافیای تاریخی شاهنامه شرکت و نام کرمان و ویژگی های تاریخی بزرگ آن را آنجا با استنادات علمی و تاریخی مطرح کرده است.
وی البته در خلال تشریح این همایش و آنچه در آن ارائه کرده، در سخنانی
بُغض‌آلود و نقدآمیز، ضمن اشاره به اقداماتی که در دیگر کشورها برای تکریم
مفاخر و بزرگانشان، یا هر فردی که برای تاریخ آن سرزمین کاری انجام داده،
ترتیب می دهند، از نحوه نکوداشت مفاخرمان در کشور نیز گلایه می‌کند و در
سخنانی اظهار می‌دارد که باید مهر و محبتی که در طول تاریخ در این سرزمین
لانه داشته را بیشتر سرلوحه مناسبات خود قرار دهیم، فرهیختگان و نخبگانمان
را به طور شایسته پاس بداریم و احترام کنیم تا مهاجرت نکنند و برای
بزرگداشت بیشتر و بهتر مفاخر تاریخی و کنونی کشور، برنامه هدفمند و علمی
داشته باشیم.
غروب سه‌شنبه، نهم آبان ماه، اعلام شده بود که در قالب برنامه های هفتگی «سه‌شنبه‌های بازار عزیز»
قرار است استاد گلابزاده رییس مرکز کرمان‌شناسی درباره محله های قدیمی شهر
کرمان سخنرانی کند که البته بنا به درخواست حاضران قرار شد ابتدا ماحصل
حضور وی در تاجیکستان عرضه و سپس اگر فرصت شد شنونده اطلاعات تاریخ محله
های قدیمی کرمان باشیم که فرصت به محله های تاریخی کرمان نرسید.
این نشست در خانه اعظمی کرمان،
خانه‌ای بس زیبا و ثبت ملی که هنوز توسط خانواده اعظمی مورد سکونت است و
زندگی در آن جریان دارد، برگزار شد که در انتهای برنامه نیز فیلم مستند
ساخته سیدحمید میرحسینی فیلمساز کرمانی با عنوان سمفونی خاموش درباره زندگینامه استاد علی اکبر صنعتی، بزرگ نقاش و مجسمه ساز تاریخ معاصر کشورمان و نیز بخش هایی از زندگی علی اکبر صنعتی زاده که نقش پدری برای استاد صنعتی داشتند، شاهد بودیم.
استاد گلابزاده که با تکیه بر مستندات متعدد تاریخی و علمی اثبات می‌کند
نشانه‌های حیات اقتصادی و تجارت کرمان دستکم به 11 هزار سال قبل بر
می‌گردد و می گوید در این زمینه نیز کتابی تدوین شده، همیشه در هر جلسه‌ای
با حرارت و عشق فراوان گوشه هایی از عظمت و بزرگی نیاکان مردم کرمان را
تشریح می‌کند و بیان وی نیز تنها محدود به مسائل تاریخی نیست؛ وی که ظرفیت
های مختلف کرمان را مورد مطالعه قرار داده، قنات را مظهر خِرَد و هوش مردم
این سرزمین در گذشته می داند، همچنین در وصف ویژگی های منحصربه فرد دیار
کریمان، روی مهمان نوازی تاریخی این خطه و نیز ظرفیت های مختلف آن از جمله
گیاهان دارویی در کوه هزار و دیگر نقاط استان اشاره می کند.
شروع سخنان رییس مرکز کرمان شناسی در این نشست، البته درباره همایش
تاجیکستان نبود؛ کلامش را از تجربه مسافرت به برخی کشورهای دیگر شروع کرد و
با ذکر چند مصداق تاکید داشت که بهتر است برای بزرگداشت مفاخر و بزرگانمان
برنامه داشته باشیم و آن را در بین جامعه نیز رسوخ دهیم.
وی تاکید کرد: در دیگر کشورهای دنیا، حتی برای افرادی که بزرگ نیستند
اما برای خودشان تاریخ ساز بوده اند، احترام و ارزش قائل هستند؛ اما ما در
ایران چرا گاهی اصرار داریم شخصیت ها، بزرگان و تاریخ و فرهنگ خودمان را
دستکم بگیریم؟ چرا امروز باید نام خیابانی را از انسانی برداریم که در
سراسر زندگی، بزرگترین افتخارش، ایرانیت و اسلامیت بوده، هستی‌اش را در راه
آزادی این سرزمین فدا کرده و سال ها فرهنگ این دیار را زیور بخشیده است؛
فقط به خاطر یک تردید و شبهه ای که درباره وی اعلام می شود؟
«با این تفکر به کجا می خواهیم برسیم؟ اینها تضعیفِ شان و شخصیت یک ملت و
ایرانی است که کوس(فریاد و آوازه) بلندی و افتخارات آن را سال ها زده اند و
پرچم افتخار این سرزمین بر بلندای تاریخ برافراشته شده است؟، باید متناسب
با فرهنگ و آیین خودمان در تکریم بزرگانمان برنامه درست و خوب داشته
باشیم».
از ماهان دارالامان تا کیان ابوریحان
رییس مرکز کرمان شناسی در ادامه به همایش تاجیکستان نیز اشاره و تاکید
کرد: 2 همایش بزرگ در تاجیکستان بود؛ یکی درباره ابوریحان بیرونی و نیز
دیگری با موضوع جغرافیای تاریخی شاهنامه که 2 مقاله ارسال کرده بودم،
پذیرفته شده بود و برای حضور در آنجا مرا دعوت کردند.
گلابزاده نام مقاله خود را درباره ابوریحان با عنوان «از ماهان
دارالامان تا کیان ابوریحان» معرفی و تاکید کرد: آنجا در آن همایش در حضور
تاجیک ها گفتم بدانید که ابوریحان بیرونی تحت تاثیر ابوعبدالله عیسی ماهانی
ما(در کرمان) قرار داشته که از گوشه گمنامی از خاک ماهان(شهرستان کرمان)
ما برخاسته و اولین بار در تاریخ، معادلات سه مجهولی را او مطرح کرده است.
وی در ادامه با بیان اینکه همه تاجیک ها از مقاله و این سخنان حیرت زده
شده بودند، اظهارداشت: آنجا در تاجیکستان خطاب به تاجیک ها گفتم، ما کرمانی
ها آنقدر در مورد بزرگان، معرفی تاریخ و فرهنگمان ضعیف عمل کرده‌ایم که
شما که نه، ترسم از این است که به کرمان بروم و بگویم ابوعبدالله عیسی
ماهانی، همه نگاهم کنند و او را نشناسند.
گلابزاده البته در ادامه از مسئولان دانشگاه شهید باهنر کرمان قدردانی
کرد که تالاری به نام عیسی ماهانی در این دانشگاه ساخته اند و به قول وی،
در بزرگداشت این ریاضی‌دان مطرح ایرانی، آبروداری کرده اند.
وی سپس گفت: عیسی ماهانی 150 سال قبل از ابوریحان بیرونی نظریات ریاضی خود را مطرح کرده که ابوریحان از نظریات او بهره برده است.
کرمان، آرمانشهر شاهنامه
اما رییس مرکز کرمان شناسی در ادامه سخنان خود نام مقاله ای که درباره
شاهنامه در همایش تاجیکستان ارائه کرده را «کرمان، آرمانشهر شاهنامه» خواند
و توضیح داد: در این همایش البته برخی استادان و بزرگان تاریخ و ادبیات از
استان خراسان نیز حضور داشتند، اما من با تکیه بر مستندات تاریخی از خود
شاهنامه و دیگر استنادها مطالبم را عرضه کردم و گفتم اگر فردوسی، آرمانشهری
را در نظر می گرفت، این آرمانشهر، همان مدینه فاضله ای بود که افلاطون
صحبت می کرد و معتقدم آنجا، به هزار و یک دلیل، کرمان ماست.
وی با بیان اینکه در این زمینه 31 مورد از مستندات خودش را آنجا در
مقاله عرضه کرده، تاکید کرد که گفته بار دیگر اگر به تاجیکستان برود، کتابی
که در این زمینه خواهد نوشت را برایشان خواهد برد.
گلابزاده سپس افزود: اینطور نیست که فردوسی فقط ماجرای هفتوادش را در
کرمان به دست آورده باشد؛ خیر، فردوسی آنجا که می گوید به نام خداوند جان و
خرد، کزین برتر اندیشه برنگذرد، آن خردمندی، متعلق به سرزمین من(کرمان)
بوده که بزرگترین تاریخ نگاران نیز نوشته اند، از هزاران سال پیش آمدند در
منطقه ای کویری، در سرزمینی که هُرم نفس خورشیدش در تابستان گرمای 50 درجه
ایجاد می کند، آب استحصال کردند و برای آنکه تبخیر نشود، از زیر زمین
آوردند(قنات) و با آن باغ‌ها، در این سرزمین زندگی آفریدند که هنوز هم یک
چهارم باغ های کل کشور در همین کرمانی قرار دارد که میزان بارندگی آن به
100 میلی‌متر هم نمی رسیده است.
وی در ادامه ضمن نکوهش اقدامات برخی انسان ها در سال های گذشته در استان
به سبب بی توجهی به آثار نیاکان این سرزمین گفت: البته کار نداریم که ما
نسل ناآگاهی شدیم که آنچه را از گذشته داشتیم بر باد دادیم، اما نیاکان ما
آگاه بودند و فهمیدند چطور زندگی کنند.
گلابزاده در ادامه گریزی به معماری خانه اعظمی که این نشست در آن جریان
داشت نیز زد و گفت: همین خانه، نماد خردمندی است که بتوانید با همان خاک
رُس شهر، چوب درخت و کاهگل سرزمین خودتان، خانه ای بسازید که زمستان که کمی
زغال روشن می کنی با مختصر آتشی در منقل، اتاق ها گرم می شود و تابستان هم
با بادگیرها خنک؛ کدام خردمندی از این بالاتر است؟
وی در ادامه مقوله مهمان‌نوازی و انسان‌دوستی که فردوسی در شاهنامه مطرح
کرده را بیان و تصریح کرد: کدام حکایت بالاتر از این که وقتی معزالدوله
دیلمی (سال 325 خورشیدی) به کرمان حمله کرد، مردم کرمان روزها با او
می‌جنگیدند و شب‌ها خوراکی و هدیه برایش می‌فرستادند که (معزالدوله) از این
اقدام حیرت می‌کند و می‌گوید اینان چه مردمی هستند و از مردم کرمان پاسخ
می‌شنود: چون به ما حمله کرده‌ای، وظیفه ماست که روزها با تو بجنگیم و دفاع
کنیم اما شب‌ها که سلاح را بر زمین می‌گذاری، پشت دروازه ما مهمان ما هستی
و باید برایت غذا و هدیه بفرستیم؛ که معزالدوله می‌گوید وای که با چنین
مردمی بجنگم.
جایگاه تاریخی کرمان در گیاهان دارویی
گلابزاده همچنین در ادامه با بیان اینکه در همایش ابوریحان بیرونی،
تاجیک‌ها روی گیاهان دارویی که مورد تاکید ابوریحان بوده، مانور می‌دادند
که گیاهان را پیش یونانی ها می برده اند تا نامشان را بپرسند، اظهارداشت:
آنجا گفتم که این هم (گیاهان دارویی) مربوط به سرزمین ما در کرمان است زیرا
کوهی به نام هزار( در بخش راین شهرستان کرمان) داریم که یکهزار نوع گیاه
دارویی در آن می روید و یکی از آنها زیره کرمان است.
وی در ادامه چنین نقل کرد: زمانی که اسکندر(مقدونی) نماینده خودش را به
مصر می‌فرستد، یکی از گلایه های مردم آنجا این بوده که از نظر گیاهان
دارویی و درمان در تنگنا هستند که اسکندر دستور می دهد بررسی کنند کجای
دنیا امکان تامین آن میزان و تنوع گیاه دارویی دارد تا این کمبود مصری ها
برطرف شود که نماینده اسکندر، فرستاده ای به کرمان اعزام می کند و از آنجا
گیاهان دارویی را می برد تا چرخه ناقص مصر را تکمیل کند؛ اینها افتخارات
این سرزمین است.
احترام تاجیک ها برای بزرگان
رییس مرکز کرمان شناسی در بخش دیگر سخنان خود از احترام بسیار زیاد
تاجیکستانی ها نسبت به شاعران و مفاخر فارسی گفت و اظهارداشت: بیشتر خیابان
هایشان به نام سعدی، خاقانی، حافظ، فردوسی یا دیگر بزرگان فارسی زبان است؛
یکی از بزرگترین خیابان‌هایشان با یک پارک زیبا را به نام رودکی کرده
بودند؛ همچنین نام فردوسی روی یکی از زیباترین پارک هایشان گذاشته بودند.
وی در ادامه چند دقیقه نیز از برخی برخوردها در داخل جامعه خودمان گلایه
کرد گفت: دلمان می سوزد که می بینیم رانندگان تاکسی در تاجیکستان عموما
اشعار سعدی، حافظ، رودکی و جامی را از حفظ می خوانند بعد برخی از ما حتی
بعضی مدیران ما دو بیت شعر خواجو را نمی توانند بخوانند؛ با این وضعیت چطور
می خواهیم فرهنگمان را حفظ کنیم؟، جامعه‌ای که فرهنگ نداشته باشد، هیچ چیز
ندارد.
گلابزاده ادامه داد: «نقل می‌کنند بعد از جنگ جهانی دوم، آمریکا پولی در
اختیار اتریش می‌گذارد که کارخانه‌ها و صنعت خود را راه بیاندازد؛ اما
آمریکا بعد از مدتی می بیند که آن پول ها صرف ساخت کتابخانه، سالن تئاتر و
این مراکز فرهنگی و هنری شده؛ اعتراض می کند و از اتریشی ها جواب می شنود
که اگر فرهنگمان را بازسازی کنیم اقتصادمان هم خود به خود رونق می گیرد و
شکل می گیرد؛ اگر فرهنگ نداشته باشیم، هرچه کارخانه و صنعت هم داشته باشیم،
هیچ نمی ارزد».
چرا مهاجرت؟
رییس مرکز کرمان شناسی در ادامه با طرح این پرسش تلخ که چرا امروز سیل
مهاجرت راه افتاده که آدم باید سرش را به دیوار بکوبد؟ تصریح کرد: مغزهای
متفکر ما دارند می‌روند و تازه برخی مدیران اظهار نگرانی می‌کنند که کشور
از شخصیت ها، مغزها و ژن های بااستعداد تهی می شود. دلیل (مهاجرت ها) این
است که می‌بینند کسی آنطور که باید قدر نمی‌داند.
گلابزاده در ادامه تصریح کرد: زود به این و آن انگ نزنیم که سریع بگوییم
فلانی اینجوری بود؛ ما 12 امام و 14 معصوم داریم که خطا نکردند، بقیه
عموما خطاکاریم؛ چرا نباید به بزرگانمان افتخار کنیم؟ من به کوروش به این
دلیل افتخار می کنم که وقتی همسرش فوت می کند، به حرمت همسرش که چندسال با
او زندگی کرده، زن دیگری انتخاب نکرد و تا آخر عمر تنها ماند؛ من برای
کوروش احترام قائلم زیرا وقتی بر دشمنانش چیره می شد، آنها را به قتل نمی
رساند، به فرمانده رومی که شکست خورده می گوید درست است که من بر تو پیروز
شدم اما از خطاهایت می گذرم، حالا بیا با هم مشاوره و کشور را اداره کنیم.
«ارزش این است (گذشت)، وگرنه انتقام کاری ندارد؛ چرا باید انتقام را در
جامعه اینطور رسوخ دهیم و کاری کنیم که همه بخواهند از هم انتقام بگیرند؛
آن مهر و محبت ها و الفت ها کجا رفته است؟؛ در همین بازار کرمان، (در
گذشته) همه مردم با هر مذهبی به‌خوبی در کنار هم زندگی می‌کردند؛ مرحوم
رجایی کتابفروش داشتیم که آنقدر متدین بود که به قول کرمونی ها استخاره‌اش
ردخور نداشت؛ قبل از وی مرحوم هرندی داشتیم بسیار متدین، یا حاجی زنگی
آبادی که داماد مرحوم خوشرو بود؛ من با آنان محشور بودم و آنان را دیده ام،
اما در کنار حجره و مغازه های آنان در بازار، عزیزان زرتشتی و یهودی هم
بودند و رفاقت داشتند و در کنار هم به نیکی زندگی می کردند. پدر خود من
روحانی بود، هرگاه از روبه روی مغازه موسی یهودی می گذشت، صاحب مغازه می
آمد بیرون و دست پدر روحانی مرا می گرفت و می برد داخل، شاگردش را می
فرستاد پالوده می گرفت و از پدرم پذیرایی و بعد وی را بدرقه می کرد؛ اینقدر
الفت و دوستی بین مردم وجود داشت؛ حالا چرا امروز باید همه به روی هم
شمشیر بکشیم؟ حاصل این عناد و دشمنی ها و برخورد با هنرمند چیست؟».
وی سخنان پایانی خود را اینچنین بیان کرد: ما یک رسالت و وظیفه داریم که
این صحبت ها را بگوییم و بارها هم البته در جاهای مختلف گفته ام؛ به فکر
آینده این سرزمین باشیم که هزاران سال با افتخار سربرآورد و اینقدر
تاریخمان را کوچک نکنیم؛ فلان آقا بدون آنکه اطلاعات خود را زیاد کند
یک‌مرتبه می آید و می گوید تاریخ هزار و 400 ساله کشورمان؛ بیایید در همین
مرکز کرمان شناسی تا کتاب تاریخ اقتصاد و تجارت کرمان از هزاره نهم پیش از
میلاد را جلو شما بگذارم؛ کرمان 11 هزار سال فقط تاریخ اقتصاد و تجارت
اثبات شده دارد؛ این کوبیدن تاریخ و پایین آوردن ارزش ها چه سودی برای که
دارد، کجا نتیجه خواهد گرفت؟، جز اینکه مصیبت ها و گرفتاری ها بیشتر می
شود؟.
گلابزاده تصریح کرد: همه ما ایرانی و پایبند به مقدساتمان هستیم؛ یک
بیمار را در نظر بگیرید، ممکن است در مرحله ای نیاز به جراحی و اتاق عمل
داشته باشد، اما پس از آنکه بیمار جراحی شده را به اتاق ریکاوری آوردند،
اگر آنجا جراح با کارد و خون‌آلود بیاید، حتما بیمار می میرد؛ ما باید کار
فرهنگی و درمانی کنیم؛ کاری کنیم که سرزمین‌مان بتواند افتخاراتش را حفظ
کند و برای نسل های آینده چیزی برجا بگذارد وگرنه گفتند: کاشتند و خوردیم،
کاریم و خورند. مگر اینکه درخت ها را دربیاوریم و شاخ و برگ ها را بِکَنیم و
بیرون بریزیم. در پایان این دوبیتی را به همه شما تقدیم می کنم: سرسبزترین
بهار تقدیم شما، گلبانگ خوش هزار تقدیم شما، گفتند که لحظه ای است روییدن
عشق، آن لحظه هزاربار تقدیم شما.
این جلسه با این دوبیتی تمام و پس از آن فیلم مستند سمفونی خاموش از زندگی
استاد علی اکبر صنعتی پخش شد که مورد توجه حاضران قرار گرفت که اوایل این
گزارش لینک آن خبر در معرض دید علاقه مندان قرار گرفت.