بزرگنمايي:

کرمان رصد - کرمان – گردهمایی عزاداران کرمانی در بناهای تاریخی شهر و برگزاری آئین هایی که گاه بیش از یک قرن قدمت دارند شهر کرمان را مملو از شور عاشورا کرده است.

خبرگزاری مهر – گروه استانها: شور حسینی بار دیگر در شهر موج می زند، از مدتها قبل هزاران نفر در شهرهای و روستاهای کرمان خود را برای برپایی هرچه با شکوه تر مراسمهای محرم در این استان آماده کرده اند، موکب های متعدد در مناطق مختلف شهر و روستاها برپا شده و صدها جلسه تعزیه خوانی بزرگ با همکاری تعزیه خوانها زیر خیمه های قدیمی این شهر مردم را با خود به کربلا می برد، نگاهی می کنیم به آئین های عاشورایی یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران.
استان تاریخی کرمان به موازات تاریخ کهنش تدین و دین باوری را در مردمانش پرورانده است، این روزها هر کوی و برزن استان کرمان از شرق استان و مردم سنی و تا غرب و شمال و جنوب از شیعیان گرفته تا مذاهب دیگر از جمله زرتشتیان عزادار امام حسین (ع) هستند.
در هر یک از مناطق استان کرمان مراسمهای عزاداری مطابق با سنت آداب و رسوم مردم منطقه برگزار می شود و هر کس بنا به توانش سعی دارد یاد و سیره امام شهید و 72 تن از یارانش را زنده نگه دارد.
در ایام محرم کرمان به مرکز تعزیه خوانی تبدیل می شود و تعزیه خوان ها با به کار گرفتن ده ها نفر در هر مراسم و تجهیز آنها با اسب، شتر و خیمه و ... مراسم های روایی از حادثه کربلا برپا می کنند.

از سوی دیگر مراسم های سنتی از جمله «چل منبرون» که همان چهل منبران است، بنی اسد، طبخ آبگوشت امام حسینی، عزاداری در خانه سید خشرو، صفه عزاخانه و در محله های تاریخی دیگر یاد سالار شهیدان را گرامی می دارند.
روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی حال و هوای خاصی در اکثر شهرها و روستاهای استان کرمان حاکم است، در این ایام عزاداری مردم به اوج خود می رسد، زن و مرد، پیر و جوان ، کودک و خردسال خود را ملزم به شرکت در آیین ها می دانند.
حضور گردشگران خارجی در عزاداریهای کرمان
شاید برای بسیاری غیر قابل باور باشد اما هستند گردشگرانی که برای چندمین بار برای شرکت در عزاداری و مشاهده تعزیه های مشهور روستاهای اطراف شهر کرمان، از کشورهای مختلف به این منطقه سفر کرده اند، در میان عزادارن هزاران نفر مسافر که برای شرکت در آئین های عاشورایی کرمان به این استان آمده اند نیز دیده می شوند.
چهل منبرون
مردم کرمان در شام غریبان امام حسین(ع) و اهل بیت سالار شهیدان در چهل تکیه و منبر به یاد شهدای عاشورا شمع روشن می کنند.
چهل منبر یکی از زیباترین و قدیمی ترین رسوم کرمانی ها است که با نجواهای سوزناک و دل سوز خود را به واسطه امام حسین (ع) با خدای متعال در میان می گذارند.
در این مراسم ارادتمندان به خاندان عصمت و طهارت با در دست داشتن شمع با پای برهنه به چهل مجلس عزاداری تکیه، حسینیه یامسجد می آیند و در هر یک از این مکان ها شمعی روشن می کنند.
سوگواری در روستاها
مراسم تعزیه در کرمان و روستاهای هوتک، محی آباد، چترود، زنگی آباد و ... از توابع کرمان به شکل کامل واقعه کربلا در تاسوعا و عاشورا انجام می شود.

این مراسم که به وسیله افراد بومی هر روستا انجام می شود، باعث جذب هزاران گردشگر مذهبی از دیگر نقاط استان می شود.
در این تعزیه ها مراحل واقعه کربلا از ظهر عاشورا تا شام غریبان برای مردم به نمایش در می آید.در روستاها عده ای در قالب لشکر دشمن به عنوان «شمریان» و در مقابل عده دیگری به عنوان یاران امام حسین (ع) قرار می گیرند و به صورت نمادین به جنگ و نبرد می پردازند.
جوش زنی تا یا عباسی
از دیگر رسوم کرمانی ها به خصوص در شهرستان کوهبنان تشکیل دسته های سینه زنی «یا عباسی» است که به صورت کفن پوش در روزهای تاسوعا و عاشورا با نوای «جانم فدای عباس(ع)» در میان عزاداران و سایر هیئت های سینه زنی و زنجیر زنی حضور دارند.با پای برهنه رفتن در روز عاشورا به خاطر همدردی با اسیران کربلا نیز در سطح استان کرمان مرسوم است.
علم گردانی و عاشوری دادن از دیگر سنت های مردم کرمان است در این آیین افراد معتمد محلی علم هایی را که از چوب و پارچه ساخته شده است، حمل می کنند و از این طریق نذورات مردم را جمع آوری می کنند.
مردم رفسنجان نیز با مراسم کهن جوش زنی به سینه زنی می پردازند.
مراسم زرتشتیان برای سوگواری امام حسین
زرتشتیان کرمان احترام خاصی برای برگزاری سوگواری امام حسین (ع) قائل هستند و مراسم ویژه ای هم برگزار می کنند. زنان و مردان با پوشیدن لباس سفید در آتشکده برای امام حسین(ع) و یاران او به سوگواری و عزاداری می پردازند.
زرتشتیان امام حسین(ع) را داماد ایرانی ها می دانند و به همین دلیل به امام سوم شیعیان افتخار می کنند. در روز عاشورا زرتشتیان با پختن غذای قیمه مانند هم وطنان کرمانی نذری می دهند.
پرسه امام یا بنی اسد
در روزهای یازدهم تا سیزدهم محرم مراسم «پرسه امام» اجرا می شود و گروهی به نام بنی اسد که صورت خود را پوشانده اند، مراسم خاک سپاری شهدای کربلا را به صورت نمادین برگزار می کنند.
خواندن خطبه امام سجاد (ع) و حدیث کساء در شب های آخر دهه اول محرم هم در کرمان برگزار می شود.

اما مراسم روضه خوانی و عزاداری خامس آل عبا و یاران با وفایش در دهه دوم و سوم محرم در سطح استان کرمان توسط خیران هم چنین کسانی که نذر کرده اند در منازل آن ها برگزار و ادامه پیدا می کند.
عزاداری 90 ساله در خانه سید خشرو
اما نمونه خاص برگزاری مراسمهای محرم در خانه های تاریخی کرمان برگزار می شودکه میتوان به خانه سید خشرو و همچنین خانه حاج ماشالله اشاره کرد که 14 روز در ایام محرم به صورت ویژه میزبان هیات های عزاداری و عاشقان ثارالله هستند. در این میان عزاداری در خانه خشرو از شکوه بیشتری برخوردار است. جد خاندان خشرو، سید حسین نام داشت که پایه و اساس این عزاداری ها را به جای گذاشت و سالهاست مردم را پای منبر امام حسین نشاند بعد از وی سید محمد فرزندش این سنت را ادامه داد و بعد از آن پسران بعدی سید حسین این سنت را ادامه دادند و حالا نسل های جدید این خاندان همان خانه را میزبان مردم کرمان می کنند.
ساعت 3 هر روز صبح دسته دسته مردم کرمان به سمت محله خواجه خضر کرمان رهسپار می شوند، از کوچه پس کوچه های مسقف و ساباط های شهر می گذرند و به درب چوبی می رسند که همیشه درش به روی مردم کرمان باز است.
تمامی خانه فرش شده است، این خانه به سبک خانه های قدیمی شهر همچنان فعال است، تمام ارکان خانه به سبک گذشته است، اتاقها، سقفهای گنبدی، دربهای چوبی، حوض وسط حیات همه چیز همان است که سالها قبل ساخته شده است.
مردم دسته دسته وارد خانه می شوند و حیات و اتاق های خانه را مملو از جمعیت می کنند و باقی مانده مردم در سابات های اطراف خانه که مفروش شده است می نشینند، نماز صبح را میخوانند و پای منبر می نشینند و اشک می ریزند در میان این جمعیت مهمانان زیادی نیز از استانهای مختلف وجود دارد که کرامات این مراسم را شنیده اند.
تعزیه خوانی شاخص در چترود و زنگی آباد و جوپار
از دیگر مراسم های خاص مردم کرمان تعزیه هایی است که به ویژه در شهر جوپار, این شهر آرامگاه فرزند امام موسی کاظم(ع) است گفته می شود وی به همراه شاه چراغ به شیراز مهاجرت کرده است اما پس از درگیری در شیراز به جوپار می آید و درنهایت در این شهر توسط دشمنان اهل بیت به شهادت می رسد. مردم کرمان در ایام محرم در این شهر که در نزدیکی شهر کرمان است حضور می یابند و عزاداری می کنند.
اما با شکوه ترین تعزیه های کرمان در چترود و زنگی آباد برگزار می شود در این دو شهر کوچک از روزها قبل از برگزاری تعزیه های تاسوعا و عاشورا میدان هایی وسیع فراهم می شود و با اجاره صدها راس اسب و شتر و ساخت خیمه های بزرگ و ایجاد جایگاههای متعدد و تمرین افرادی که تعزیه ها را انجام می دهند هزاران نفر را از گوشه و کنار کشور به این شهرها می کشانند.
درب بسیاری از خانه های این دو شهر و روستاهای اطراف به روی مردم باز می شود و آبگوشتی که ویژه ماه محرم است طبخ می شود که به آبگوشت امام حسینی شهرت دارد.
صحنه صحنه واقعه تاسوعا و عاشورا در این دو روز مقابل چشم مردم اجرا می شود و درنهایت عاشورا کاروانهای بزرگ و نمادین امام حسین سوار بر اسب و شتر به راه می افتاد و در نهایت در تعزیه ای سیار پس از طی چند کیلومتر صحنه شهادت امام حسین به تصویر کشیده می شود و خیمه ها آتش کشیده می شوند و در همان شب در میدانی بزرگ مراسم شام غریبان به نمایش کشیده می شود و این مراسم بزرگ چند شب بعد در مراسم بنی اسد توسط زنان این شهرها به اتمام می رسد.
عزاداری در صفه عزاخانه
همچنین برگزاری مراسم عزاداری کرمانی ها در صفه عزاخانه کرمان که در بازار کرمان انجام می شود این مراسم نیز همراه با آداب و رسوم خاصی است هزاران نفر از مردم کرمان را جذب یکی از قدیمی ترین مکانهای عزاداری در کشور می کند که به همت بازاریان کرمان انجام می شود.
علم گردانی و عاشوری دادن از دیگر سنت های مردم کرمان است در این آیین افراد معتمد محلی علم هایی را که از چوب و پارچه ساخته شده است، حمل می کنند و از این طریق نذورات مردم را جمع آوری می کنند.
آبگوشت امام حسینی نذری خاص کرمانیها
در کرمان تدارک غذایی در خور مراسم عزای حسینی اهمیت فراوان دارد و به همین دلیل نذری خاصی به اسم آبگوشت امام حسینی طبخ می شود.
در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در تمامی محلات شهر و مساجد وتکایا سفره امام حسین ویژه عزادارن حسین برپا شده و حتی مردم از خوان پربرکت امام حسین(ع) برای بیماران خود به منازل برده و شاید بتوان گفت در تمامی دو روز تاسوعا وعاشورا هیچ اجاق گازی برای غذاپختن در خانه ها روشن نمی شود.

به همین جهت خصوصیت میهمان نوازی کرمانیها در این ایام بیشتر خود را نشان می دهد و از دیرباز در تمامی خانه های قدیمی کرمان و امروزه در مساجد وهیئتها توسط خیرین و افراد بزرگ فامیل یا متدینین غذای نذری با نام آبگوشت متنجنه که به دلیل همزمانی با ایام عزای حسین(ع)آبگوشت امام حسینی نامیده می شود، طبخ و از عزاداران حسین (ع) میهمان پذیری می شود.
آبگوشت امام حسینی که با آداب خاص و همراه با قرائت ادعیه و زیارت عاشورا بر روی اجاق های بزرگ پخته می شود در تمام استان غذای غالب ایام عزاداری حسین (ع)است.
پخت آبگوشت در دیگ های بزرگ مسی که کار دست مسگران کرمانی است نمادی دیگر از حفظ اصالتهای گذشته دیار کریمان است.
این آبگوشت موادی چون گوشت تازه، حبوباتی چون نخود و انواع لوبیا، سیب زمینی و برگه زردآلو ترش (ترشاله) ، برگ هلو و میوه خشک شده به، گردو کوبیده، گوجه فرنگی، شنبلیله و ترخون و همچنین ادویه ویژه ای چون دارچین وزعفران و زیره کرمان در خود دارد.
هر یک از موادی که در قدیم در آبگوشت به کار برده می شد به دلیل ویژگی خاص و طبع غذایی بوده به طور مثال زیره ای که بعضا در غذا می ریزند برای جلوگیری از نفخ است و یا ترشاله و به طعم ترش مانند و لطیفی به آبگوشت می دهد، زعفران را به نیز برای حفظ طعم عالی مواد آبگوشت به آن اضافه می کردند.
آبگوشت متنجنه در ایام محرم پرطرفدارترین غذایی است که طبخ می شود و در مجالس توزیع شده ویا درب منازل برده می شود.
برای پخت این آبگوشت بانی نذری از چند روز قبل مواد لازم غذا را که به نیت ائمه اطهار از بهترین و نوبرانه ترین مواد موجود در بازار تهیه می شود فراهم کرده و کار پخت حبوبات آن از یک روز جلوتر در منازل انجام می دهند.
گوشت گوسفندی که معمولا در محل عبور هیئت امام حسین(ع) ذبح شده برای تهیه این آبگوشت خرد کرده و در اختیار آشپزها که اغلب از بین افراد میانسال ومتدین محل انتخاب می شوند، قرارمی دهند.
حضور یکی از سادات محل و یا ایتام در هنگام پخت این نذری برای مردم وصاحب نذر خوش یمن بوده و به اعتقاد مردم باعث تسریع در روا شدن حاجت است.
پخت آبگوشت با حرارت ملایم از نیمه های شب آغاز شده و بامداد روز عزاداری بین مردم توزیع می شود، غذا معمولا با هیزم پخته می شود و مقداری هیزم نیز بعد از پختن غذا بر روی دیگ روشن می مانند تا غذا را برای توزیع گرم نگه دارند.