اگر قرار باشد در هر دفتر گردشگري بين المللي چند عکس از ايران نصب شود بدون ترديد ارگ بم نيز قابي را در اين مجموعه به خود اختصاص داده است شهر بم هر چند که پس از زمين لرزه مهيبش مورد توجه بيشتر قرار گرفت اما پيش از آن نيز جايگاهي ويژه در تمدن مشرق زمين داشته است.
اين شهر که دومين شهر بزرگ استان کرمان محسوب مي شود در مسير جاده ابريشم قرار گرفته است و بزرگترين بناي خشتي جهان را در خود جاي داده است بنايي که پس از زمين لرزه تخريب شد.
بم حتي در شاهنامه فردوسي نيز جاي خوش کرده است داستان هفتواد در اين شهر روي مي دهد هفتواد در شهري به نام کجاران زندگي مي کند و درنهايت پس از غلبه برشاهان بر روي تپه اي قلعه اي مي سازد.
هم اکنون کجاران محله اي در شمال غرب بم است و گمان مي رود ارگ بم نيز بر روي پايه هاي ارگ هفتواد بنا شده است.
اين شهر پس از گذشت هزاران سال دروازه تمدن شرق محسوب مي شود و از جايگاه ويژه اي در زمينه گردشگري بين المللي برخوردار است بطوريکه تنها شهر ايران است که منظرش نيز ثبت جهاني شده است به اين معنا که نبايد ساختار و چهره شهر دچار تغيير شود زيرا که ساختار شهر بايد به هر شکل ممکن حفظ شود و در اين شهر نخلستانها از اهميت ويژه اي برخوردار است.
در بم که بيش از يکصد هزار نفر جمعيت دارد اکثرا خانه ها در واقع خانه نيستند بلکه خانه باغهايي هستند که مملو از نخلهاي سر به فلک کشيده اند. گوشه گوشه اين شهر نخلستانهاي گسترده قرار گرفته اند و نمايي زيبا به اين شهر کويري داده اند.
شهري که هرچند کويري است اما قرار گرفتنش در دامنه کوههاي دهبکري موجب شده به يکي از مهمترين مراکز قناتهاي کشور نيز تبديل شود.
هويتي که به خاطر پول خشک مي شود
قناتهاي پر آب اين شهر هزاران هکتار نخلستان را سيرآب مي کند اما اين روزها با گسترش شهر و بازسازي هاي صورت گرفته به نظر مي رسد برخي از صاحبان نخلستانها به سمت تغيير کاربري اين نخلستانها چشم طمع دوخته اند.
هر چند که پس از زمين لرزه بم منظر اين شهر ثبت جهاني شد اما دقيقا پس از همين زمين لرزه نيز بيشتر صدمات به نخلستانهاي بم وارد شد.
بسياري از صاحبان نخلستانها فوت کردند و درنهايت اين نخلستانهاي گسترده به وارثان دست چندمي رسيد که اصلا ساکن اين شهر نيز نبودند در نتيجه نخلستانها به مرور زمان خشک شدند.
از سوي ديگر نخلستانهايي که در مناطق خاص شهر قرار گرفته بودند پس از بازسازي داراي ارزش افزوده شدند و برخي افراد وسوسه مي شوند نخلها را خشک کنند تا بتوانند به مرور زمان اين نخلها را به مکانهاي تجاري و يا مسکوني تبديل کنند.
حجم قابل توجهي از نخلستانها نيز به دليل خشکسالي و گسترش آفت زنجره خرما خشک شدند.
عدم سم پاشي هوايي نخلستانها در سالهاي اخير بر حجم آفت زنجره افزوده و بي آبي نيز سبب شده کمتر کسي به فکر نخلستانهاي در معرض آسيب باشد در واقع نخلستانهاي بم نياز به طرح احياء دارد اما عملا پاسخي به اين نياز داده نشده است.
شهردار بم در اين خصوص گفت: با تمام توان و ابزارهايي که در اختيار داريم از نخلستانها نگهداري مي کنيم زيرا نخلستانها جزئي از شهر بم هستند و هويت شهر را تشکيل مي دهد.
رياضي افزود: در طرحهاي عمراني که در شهر در نظر گرفته و اجرا شده است حفظ نخلستانها در اولويت بوده است و اين سياست با جديدت دنبال مي شود.
بخشي از نخلستانها در سالهاي ابتدايي بازسازي از بين رفته اند
شهردار بم گفت: متاسفانه پس از زمين لرزه بخشي از اين نخلستانها در اوج ساخت و سازها مورد بي توجهي قرار گرفت و آماري که در خصوص تخريب نخلستانها ارائه مي شود اکثرا مربوط به همين زمان است.
وي ادامه داد: صاحبان بسياري از اين نخلستانها فوت کردند و در نهايت نخلستانها به افرادي به ارث رسيد که دغدغه نگهداري از آنها را نداشتند از سوي ديگر با مشکل آبياري هم به دليل کمبود آب مواجه بوديم.
منظر تاريخي شهر بايد حفظ شود
رياضي افزود: از نظر ما حفظ منظر بم که نخلستانها جزو تفکيک ناپذير آن هستند بسيار با اهميت است و به همين دليل پيشنهاد مي دهم ارگانهاي مرتبط با کشاورزي در راستاي احياء نخلستانها وارد عمل شوند.
وي در خصوص تغيير کاربري زمينها گفت: ما به شدت با اين موارد برخورد مي کنيم و تکرار مي کنم اکثر نابودي نخلستانها در سالهاي ابتدايي پس از زمين لرزه روي داد و پس از آن اين روند متوقف شد و موارد محدودي هم در ماههاي اخير بود که با هماهنگي دستگاه قضايي با اين افراد به شدت برخورد شد و جلوي اين کار گرفته شده است.
شهردار بم ادامه داد: شهر بم سه هزار و 860 هکتار است که بيش از 800 هکتار ان نخلستان است و بايد همين مقدار را حفظ کنيم.
رياضي افزود: اينگونه نيست که جاي نخلستانهاي تخريب شده ساختماني ساخته شده باشد بلکه اکثر نخلستانهاي از بين رفته خشک شده اند و هم اکنون زمين خالي هستند.
وي خواستار احياء نخلستانها در اين زمينهاي خالي شد و گفت: بايد اين هويت جدا نشدني ارگ بم را دريابيم.
اين روزها درحالي همه توجه ها به بازسازي ارگ بم جلب شده است و همه از کمبود اعتبار در بازسازي ارگ بم مي گويند که متاسفانه منظر اين شهر تهديد مي شود که توجه خاص مسئولان را مي طلبد.
با متخلفان به شدت برخورد مي کنيم
دادستان عمومي بم نيز در اين خصوص به افراد سودجو هشدار داد به صورت قانوني با هرگونه تجاوز به حريم نخلستانها برخورد قاطع مي شود.
محمد افضلي‌مقدم گفت: قانون گذار براي قطع درخت مجازات در نظر گرفته است ما نيز با قاطعيت در راستاي حمايت از نخلستانها قانون را اجرا مي کنيم.
وي تصريح کرد: متاسفانه برخي افراد نخلستانها را به صورت عمدي مي خشکانند و طبق برآوردي که صورت گرفته اين آمار قابل توجه است اما با اين موارد برخورد شده و اين روند همچنان ادامه خواهد داشت.