چاپ

کرمان رصد - کرمان - هرچند تولید و مصرف محصولات تراریخته به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای علم مهندسی ژنتیک اکنون توسط متخصصان و مردم در ترازوی سنگین و سبک قرار گرفته اما تولید این محصولات در نگاه نخست چالشی برای فرصت سازی در عصر حاضر به شمار می رود.
به گزارش ایرنا، محصولات تراریخته با هدف ایجاد و یا افزایش یک یا چند ویژگی مطلوب نظیر مقاومت به آفات، تحمل در برابر خشکسالی، کم آبی و غنی کردن آن به مواد مورد نیاز بدن انسان مورد تغییرات ژنتیکی قرار می گیرد.
هر چند طیف وسیعی از مواد غذایی مانند میوه و سبزیجات، حبوبات و غلات و غیره با این روش علاوه بر تولید فراوان با قیمت مناسب تر روانه بازار می شود اما برخی محققان از وجود اینگونه محصولات در بازار مصرف ابراز نگرانی کرده و به نوعی بر این مهم هشدار داده اند.
هرچند تاکنون به علت عمر کم این تغییر ژنتیکی دلیل محکمه پسندی دال بر بیماری زا بودن محصولات تراریخته توسط محققان ارائه نشده اما هشدارهای برخی صاحبنظران، مصرف محصولات تراریخته را در اذهان عمومی دچار ابهام می کند.
و مهم تر اینکه که اکثریت قریب به اتفاق مردم برغم درج بر روی بسیاری از محصولات حتی نام تراریخته را نشنیده اند و از چه و چگونگی آن آگاهی ندارند.
میزگرد ایرنا، این بار با حضور مسئولان و کارشناسانی از سه حوزه دانشگاه علوم پزشکی ، مرکز تحقیقات کشاورزی و تشکل های زیست محیطی استان کرمان با موضوع اما و اگرهای محصولات تراریخته برگزار شده است.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمان با اشاره به اینکه بخش عمده تولید بر عهده وزارت کشاورزی است ،گفت : وزارت بهداشت تضمین سلامت مصرف را برای مصرف کننده ایجاد می کند.
محمد حسیبی با اشاره به اینکه طی دهه های گذشته بزرگترین دغدغه دولت ها تامین غذایی و مبارزه با قحطی ها بوده است ، افزود : با توجه به همه پیشرفت های به وجود آمده در عرصه تولید این دغدغه برطرف شد و بحث امنیت غذایی به وجود آمد و همه دغدغه های قبلی به سمت تضمین سلامت پیش رفت.
وی با اشاره به اینکه بحث تراریختگی به حوزه امنیت غذایی مرتبط می شود گفت : تامین مواد غذایی از طریق تراریختگی تنها در حوزه مواد گیاهی نیست بلکه لبنیات و گوشت را نیز شامل می شود.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با اشاره به اینکه کمبود برخی از ویتامین ها در زمان تراریختگی اضافه می شود بیان داشت: تراریختگی سبب مقاومت گیاه در مقابل آفات، خشکی و شوری و غیره می شود.
حسیبی با بیان اینکه تولیدکنندگان باید مصرف کننده را از محصولی که تراریخته شده است مطلع کنند، تصریح کرد: این مهم از طریق وزارت بهداشت در سراسر کشور پیگیری می شود که تولیدکنندگان ملزم به درج برچسپ تراریختگی بر روی محصولات خود شده اند.
وی گفت: در سیستم وزرات بهداشت اطلاع رسانی در تمام محصولات و پروانه ها باید در برچسب محصولات ذکر شود.
مدیر اداره نظارت بر داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمان یادآور شد : اسیدهای چرب دانه های روغنی که از مبادی کشور وارد می شوند در آزمایشگاه ها برای پی بردن به تراریختگی و یا غیرتراریختگی آن بررسی می شود.
مصرف محصولات تراریخته در مرز تائید و عدم تائید
حسیبی با اشاره به اینکه تایید امنیت غذایی با وزارت بهداشت است ، گفت : تراریختگی را رد نمی کنیم چون راه حل تامین غذا است و از طرف دیگر نمی توانیم بطور 100در صد آن را تایید کنیم.
وی با بیان اینکه در حاضر برای اجرای طرح پایش باقی مانده سموم هفته ای چهار مرتبه در میدان تربار نمونه برداری از 80 محصول آزمایش می شود گفت: توان آزمایشگاهی در این حوزه نداریم و هفته ای 800 نمونه باید برای آزمایش به آزمایشگاه های کیش و قشم ارسال کنیم.
حسیبی یادآورشد: نقاط مرزی بین بهداشت و کشاورزی در برخی از موارد مشکل ایجاد می کند و بسیاری از موارد کنترل نمی شود.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با بیان اینکه ادعای این موضوع که تولیدکننده ای بگوید محصولات تولیدی آن 100 درصد ارگانیک است، وجود ندارد زیرا توان آزمایشگاهی در این حد نیست که همه محصولات بررسی شوند .
وی با تاکید بر اینکه توان آزمایشگاهی همه محصولات را نداریم ادامه داد : بنا به وظیفه محوله سازمانی و اخلاقی محصولاتی را که اطمیان از تراریختگی آن ها داریم، اعلام می کنیم .
** درج برچسب بر روی محصولات تراریخته الزامی است
کارشناس تخصصی تراریخته و صدور پروانه معاونت غذا و داروی علوم پزشکی استان کرمان نیز با بیان اینکه برچسب گذاری محصولات تراریخته مهم ترین اقدامی است که باید انجام شود افزود: در زمان تمدید پروانه های ساخت ارائه طرح برچسب محصولات ضروری است و این مهم طبق مفاد 11 در حال انجام است.
هدی فرخی با اشاره به اینکه بررسی تراریختگی محصول در چند سال اخیر برای ما الزامی شده است تصریح کرد: بیشترین بحث در حوزه تراریختگی در دانه های روغنی کلزا، سویا، ذرت و آفتابگردان است که 80 درصد دانه های روغنی ذرت وارداتی و تراریخته هستند.
وی با بیان اینکه در چند سال گذشته بررسی دانه تراریخته روغنی از کارخانه های تولید کننده از طریق آزمایشگاه هایی در سطح کشور انجام می شد بیان داشت: در سالهای اخیر درج تراریختگی بر روی محصولات الزام شده و با توجه به شرایط اقتصادی کشور در مواردی که برچسپ از قبل در واحدهای تولیدکننده وجود داشته باشد با یک برچسپ کوچک تر تراریختگی محصول ذکر می شود.
فرخی با اشاره به اینکه در دنیا موضع گیری های متفاوتی در رابطه با تراریختگی وجود دارد گفت: در بحث تکنولوژی تراریختگی 'رخداد یا رویداد' وجود دارد که بالغ بر 102 رویداد در بحث تراریختگی وجود دارد اما فقط اجازه ورود 10 رویداد در کشور داده شده است.
**برنج وارادتی تراریخته در کشور و سطح بازار وجود ندارد
وی با تاکید بر اینکه برنج وارادتی تراریخته در کشور و سطح بازار وجود ندارد مگر اینکه از مبادی قاچاق و غیرتاییدشده وارد کشور شده باشد ،گفت: بیشترین تمرکز ما در خصوص محصولاتی که به وزارت بهداشت مربوط می شود، دانه های روغنی و پروتینی و سویا است که ما به آن ها پروانه ساخت می دهیم و هر محصولی که یک درصد روغن تراریخته وارد شود، جزو محصولات تراریختگی است.
** تراریختگی در فرایند تصفیه روغن از بین می رود
کارشناس تخصصی تراریخته و صدور پروانه معاونت غذا و داروی علوم پزشکی استان کرمان با اشاره به اینکه ما نمی خواهیم حساسیت را در مردم به وجود آوریم و یا از بین ببریم اظهار داشت : اما روغن تراریخته بعد از فرایند تصفیه هیچ تراریختگی در آن مشاهده نمی شود ولی در عین حال ما در راستای تراریختگی دانه های روغنی به مردم اطلاع رسانی می کنیم.
فرخی یادآور شد : آزمایشگاه های همکار با قاطعیت اعلام کردند، روغنی که در فرایند تصفیه وارد می شود هیچ اثری از تراریختگی در آن وجود ندارد اما محض احتیاط برای مصرف کننده درصد تعیین کرده ایم.
وی بیان داشت: در دستورالعمل های جدید همه محصولاتی که حتی درصد کمی هم از روغن تراریخته استفاده شود بر روی محصولات ذکر می شود.
* شواهدی برای اثبات مضر یا مفید محصولات تراریخته وجود ندارد
دبیر تشکل های زیست محیطی کرمان نیز خواستار اطلاع رسانی دقیق محصولات تراریخته به مردم شد و افزود: هیچ مصوبه مجلسی در خصوص تراریختگی محصولات وجود ندارد.
بابک رمضانی با اشاره به اینکه دستکاری ژنتیکی قسمتی از محصولات را تراریخته می گویند و یک علم جدیدی است که به صورت تجاری، کشاورزی و دامی در دنیا تولید می شود گفت: شواهدی برای اثبات مضر و مفید بودن این محصولات موجود نیست و نمی توانیم به طور قطع مفید و مضر بودن این محصولات را رد و یا تایید کنیم.
وی با اشاره به اینکه دلیل دوم گسترش این محصولات ایجاد حجم مبادله مالی در دنیا است گفت: تحقیقاتی که در رابطه با بی خطر بودن این محصولات توسط شرکت هایی انجام می شود که این محصولات را تولید می کنند؛ بنابراین تحقیقات آنها از روی بی غرضی و قضاوت اولیه نبوده است.
دبیر تشکل های زیست محیطی کرمان ادامه داد: شواهد کافی و تحقیقات مستقلی که عدم خطر و یا خطرناکی این محصولات را تایید یا عدم تایید کند؛ وجود ندارد.
رمضانی تصریح کرد: با دستکاری ژنتیکی مقاومت گیاهان در برابر آفات افزایش می یابد و از طرف دیگر سبب کاهش مصرف سموم می شود که این امر برای محیط زیست خوب است اما اینکه تراریخته چه اثرات سویی برای مردم و محیط زیست دارد را نمی دانیم.
وی افزود: به لطف وزارت بهداشت به صورت بخشنامه ای اطلاع رسانی این محصولات با درج برچسب انجام می شود اما هنوز مصوب نشده و حجم عظیمی از دانه های روغن بدون اینکه آزمایش شوند؛ وجود دارد.
دبیر تشکل های زیست محیطی کرمان ادامه داد: وظیفه حاکمیتی و همه دستگاه های مرتبط است که در سطح وسیعی این اطلاع رسانی و درج بر روی محصول به صورت دقیق انجام شود.
رمضانی با بیان اینکه ما وظیفه داریم مزایا و معایت این محصول به مردم اطلاع رسانی کنیم افزود: آمریکا یکی از کشورهایی است که این تکنولوژی را به دنیا معرفی کرده و حتی این کشور که سود زیادی می برد به مردم اطلاع رسانی دقیق محصولات را انجام می دهد.
وی با بیان اینکه یکنواختی در عملکرد در سطح کشور وجود ندارد گفت: تراریختگی را باید به عنوان یک قانون در مجلس به تصویب برسد و بعد از آن نظارت و اجرا صورت بگیرد.
دبیر تشکل های زیست محیطی کرمان تصریح کرد: با توجه به وضعیت اقتصادی کشورهای کمتر توسعه مردم مجبورند از این محصول استفاده کنند.
رمضانی افزود: این محصول ویژگی های زیادی دارد اما نمی توانیم 100درصد خوب یا بد بودن آن تایید کنیم و دولت باید در بُعد اجرایی و تحقیقاتی از مبدا این محصولات را پیگیری کند.
وی یادآورشد: قانون مجازاتی برای تولیدکنندگانی که اگر برچسب تراریختگی را بر روی محصولات نزنند را در نظر نگرفته است و تنها وزارت بهداشت در این حوزه این مسئولیت را انجام می دهد و به قانونی تبدیل نشده که قضات بتواند تصمیم بگیرد.
**دولت به کمک بخش خصوصی در حوزه پژوهش بیاید
رمضانی بیان داشت:بخش های پژوهشی دیر بازده هستند و بخش خصوصی برای ورود به این حوزه صرفه اقتصادی و انگیزه کافی ندارد و برای همین دولت باید به بخش خصوصی کمک کند تا به پژوهش در این حوزه وارد شوند.
وی افزود: با توجه به صحبت های کارشناسان در این زمینه محصولات تراریخته نه رد و نه قابل قبول هستند و اقتصاد و امنیت غذایی ما را وادار به استفاده از این محصول می کند اما باید به مردم به شکل صحیح اطلاع رسانی شود.
رمضانی خواستار بودجه های تحقیقاتی در این حوزه از مسئولان امر شد و افزود: از طریق تحقیقات معایت این محصولات برای مردم و محیط زیست انجام شود.
*** 20سال از طرح تجاری شدن گیاه تراریخته می گذرد
معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان نیز با اشاره به اینکه براساس آیات و روایات انسان باید به غذای خود توجه کند افزود: بحث تراریختکی از حدود 20 سال پیش به صورت تجاری مطرح شد و بیشترین محصولات در دسترس تراریخته ذرت، سویا، پنبه و کلزا است.
داوود درویشی با اشاره به اینکه حدود 20 گیاه تراریخته معرفی شده که انتقال هر ژن در هر کدام متفاوت است و بیشترین انتقال مربوط به ذرت و سویا، پنبه و کلزا در درجات بعدی قرار دارند.
وی ادامه داد: مقاومت های مختلفی همچون مقاومت در برابر آفات و بیماری های، شوری و خشکی را در گیاه ایجاد می کنند و شهروندان می توانند با ورود به سایت ISAAتمام اطلاعات کشورهای مختلف که بر روی این گیاهان کار کرده اند را مطالعه کنند.
درویشی با اشاره به برنج تراریخته گفت: تنها برنجی که ثبت جهانی شده طارم مولایی است و این محصول هنوز به تولید انبوه و دسترس عموم قرار نگرفته و تنها کارهای مطالعاتی روی آن انجام شده است.
وی با اشاره به زیست فناوری و ایمنی زیستی افزود: پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا در سال 1379 بین 70 کشور در دنیا امضا شد و ایران هم جزو این کشورها بود.
وی خاطرنشان کرد: در سال 1388 مجلس قانون ایمنی زیستی را در 11 ماده به تصویب رساند که در یکی از مفاد آن اجازه بررسی موجودات زنده با استفاده از قوانین زیست فناوری داده شد.
درویشی ادامه داد: شورای ملی ایمنی زیستی در سال 96 به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد بند (الف) ماده (3) قانون ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب1388ـ سیاست‌ها و راهبردهای اجرایی ایمنی زیستی را تصویب کرد که در آن بندهایی در رابطه با محصولات تغییرشکل یافته ژنتیکی وجود دارد.
وی گفت: بسیاری از کشورهای دنیا واردات و تولید این محصول را ممنوع کردند و برخی از کشورها که خودشان تولیدکننده هستند نیز برچست بر روی محصولات درج نمی کنند.
درویشی با اشاره به مزایا و معایت این محصول گفت: زمانی نیاز و تامین امنیت غذایی به ویژه در روغن های غذایی دیده می شد، دنیا به سمتی پیش رفت که محصولاتی را با مقاومت بالا در مقابل آفات و امراض و شرایط محیطی خوب تولید کند.
وی با بیان اینکه از زمان فرآوری و از نظر محققان فرصت کافی برای مشاهده اثرات محصولات تراریخته بر روی اجتماع وجود ندارد گفت : مدارک مستدلی مبنی بر وجود عارضه یا بیماری که در اثر مصرف گیاه تراریخته باشد نیز اثبات نشده و از سوی دیگر نمی توانیم با اطمیان 100درصد بگوییم بی عارضه است.
درویشی با بیان اینکه مصرف کننده این حق را دارد بداند که این محصول از گیاه یا دام تراریخته تولید شده است افزود: از طرفی بحث دانه های روغنی استدلال بحث ژنتیکی است زیرا ژن هایی که تولید می شود یک پروتئین را در گیاه تولید می کنند اما روغن یک محصول ثانویه است و اثری از پروتئین در آن مشاهده نمی شود.
وی تصریح کرد: اینکه بیشترین بحث روی گیاهانی است که پروتئین آن ها را به صورت مستقیم استفاده می شود و دلایل و مدارکی مبنی بر مضر یا مفید بودن 100 درصدی آن ها وجود ندارد.
وی اظهار داشت: بخشنامه های اجرایی در رابطه با این محصولات توسط دستگاه های اجرایی ابلاغ شده و براساس وظایف خود انجام می گیرد و سیاست کلی کشور براین اساس است.
درویشی گفت: رسانه در اطلاع رسانی صحیح این محصول می توانند نقش موثری را در جامعه ایفا کنند.
درویشی با اشاره به اینکه می طلبد حوزه پژوهشی کشور تقویت شود و سرانه اعتباری پژوهشی در سطح کشور افزایش یابد گفت: سرانه آموزشی در ایران در مقایسه با کشورهای اروپایی نیست.
وی گفت: باقی مانده سموم محصولات مهم تر از تراریختگی است اما مردم به اندازه تراریختگی به آن توجه نمی کنند در حالی که مضرات باقی مانده سموم در محصولات قابل پیشگیری است و این اجای کار دارد.
درویشی با اشاره به اینکه برخی از سموم اثر مستقیم برای مصرف کننده می گذارند گفت: سرانه مصرف سموم برای هر ایرانی 400 گرم در سال است یعنی با واردات مجاز این میزان وارد می شود.
وی تصریح کرد: باید با برنامه ریزی به سمتی پیش برویم که به صورت صحیح و در چارچوب زیست فناوری و زیست محیطی کار کنیم.
** عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان نیز با اشاره به اینکه از سال 2016، محصولات تراریخته بیش از 100 برابر در دنیا افزایش داشته اند گفت: از سال 2014 این شائبه به وجود آمد که این کشت یا عدم کشت محصولات تراریخته به بحث های سودجویی شرکت ها برنگردد و از سوی دیگر با تولید این محصولات به سود کشاورزان دنیا 70 درصد افزوده شد و کشاورزی در دنیا تغییر کرد و جایگاه صنعت و معدن را گرفت در کشور ما چنین اتفاقی نیفتاده و هنوز کشاورزان ما مشکل دارند.
یوسف امامی پور ادامه داد: از طرفی دیگر با تولید این محصول مصرف 40 درصد سموم کشاورزی کاهش یافت و کارخانه های تولید سموم نیز با این محصول متضرر شد.
امامی تصریح کرد: در سال 2013 تمام دنیا جایزه نوبل در قالب کمیت و کیفیت تامین مواد غذایی و کسانی که کار تراریختگی انجام می دهند ،گرفتند .
امامی پور بیان داشت: ما چکار کردیم بعد از اینکه جنون گاوی آمد و هیچ راهکاری جز ورود ژن به موجود قارچ برای تامین مایه پنیر نداشتیم که این محصول نیز تراریخته است و چه کسی گفت مهر تراریختگی ندارد؟ آیا امکان تامین مایه پنیر در شیردان گاو وجود دارد؟
وی با بیان اینکه در دنیا تراریختگی وجود دارد گفت: با افزایش جمعیت باید تراریختگی وجود داشته باشد و باید همراه با قطار تمدن حرکت کنیم و تا در صورت برخورد با آن جامعه متلاشی نشود.
این کارشناس با اشاره به جریان بیوترویسم گفت: بیشترین تولیدکنندگان سویا و ذرت کسانی هستند که دشمنان ما هستند به عنوان مثال دانه ذرت بعد از تراریختگی از طریق خوراک به دام و بعد از دام به ما منتقل می شود واین ژن به گونه ای بیان می شود که بعد از چند سال تاثیر خود را در نسل بعد نشان دهد.
امامی پور با بیان اینکه باید در حوزه تراریختگی از محققان و دانشمندان بومی در تولید این محصول بهره مند شویم گفت: بسیاری از داروهای بیماران سرطانی حاصل تراریختگی محصولات و گرفتن ژن از سلول است چرا جلوی این محصول گرفته نمی شود، زیرا مفید است.
وی با تاکید براینکه دانشمندان و متخصصان این امر در کشور وجود دارند که محصولات تراریخته را تولید کنند گفت: در شرایطی می توانیم از محصولات تراریخته از خارج از کشور استفاده کنیم که بدانیم چه ژنی را به محصولات وارد کرده اند .
امامی پور تصریح کرد: اگر مسئولان کشور و استان با این متخصصان تعامل کنند به راحتی می توانیم محصول بومی خودمان را از قبیل گردو و پسته در سطح وسیع از طریق دستکاری ژنتیکی تولید کنیم و با مشکلاتی هم در آینده مواجه نخواهیم بود.
وی افزود: محصولات تراریخته با وجود همه مزایا باید ژن و کارایی های آن را بدانیم و تمام دنیا بر روی این محصول کار می کنند و ما نیز باید به همراه قطار تمدن با دانش و تکیه بومی خودمان حرکت کنیم.
وی بیان داشت: سالها است که پنیر تراریخته مصرف می کنیم در حالی که واردات این پنیر در کشورهای اروپایی ممنوع است و از سال 92 تاکنون مایه پنیر گیاهی را به تولیدکنندگان معرفی کرده ایم اما کسی توجه نکرده است که این مهم نشان دهنده این است که ما می توانیم خودکفا باشیم.
امامی پور با بیان اینکه دغدغه مردم برای محصولات تراریخته در فضای مجازی به اندازه ای زیاد است که درگیر دغدغه سموم باقی مانده محصولات کشاورزی نیستند گفت: از مساله سموم باقی مانده محصولات 25 سال می گذرد و خطرات آن برای مردم ثابت شده اما تراریختگی که هنوز ثابت نشده و همه دنیا از آن استفاده می کنند؛ مردم برای استفاده از آن دغدغه دارند.
امامی پور با اشاره به اینکه نظارت در حوزه سموم باقی مانده باید بیشتر شود گفت: مسئولان استان باید از آمارها و آزمایشاتی که در این حوزه انجام می شود، مطلع شوند و برای آن تدبیری اندیشده شود تا در آینده عوارض مالی بر دوش مردم نیندازد.
وی این را هم اضافه کرد که با اطلاع رسانی به کشاورز می توانیم به میزان 90درصد از باقی مانده سموم جلوگیری کرد.
امامی پور تصریح کرد: متاسفانه مطالب در فضای مجازی بدون مدیریت و تحقیقات ثابت شده منتشر می شوند و بسیاری از مطالب منتشر شده برای پاک کردن اصل مساله در این فضا مدیریت می شود.
وی در خاتمه گفت : باید امکانات و تجهیزات در حوزه های مختلف محصولات از سوی وزرات بهداشت تقویت شود تا پژوهش ها و تحقیقات در این حوزه بهتر انجام گیرد و از سوی دیگر می طلبد که اطلاع رسانی صحیح در فضای مجازی در این حوزه صورت گیرد.
آنچه که از برآیند گفته های کارشناسان و مسئولان امر در حوزه محصولات تراریخته در این میزگرد برمی آید این هست که ضمن اینکه ضرورت رفتن به سمت تولید این محصولات به لحاظ تامین غذایی برای سیل رو به فزونی جمعیت انسانی وجود دارد و هنوز هم عوارض احتمالی آن ثابت نشده می طلبد که با تجهیز و راه اندازی آزمایشگاههای بروز مورد نیاز و از سویی روشنگری به مصرف کننده با اطلاع رسانی مناسب و بموقع تا حد ممکن از مضرات احتمالی آن بکاهیم .
3029/9895/ 5054